nsardaş arkadaşımın dediği gibi bazı gaz dağıtım şirketleri ölü hacim hesabınıda istiyor. İlk kez 300 mbar hesabı yapacak arkadaşlar gaz dağıtım şirketlerinden bilgi almaları daha sağlıklı olur.
4.9.1- Boru Çapı Hesap Yöntemi:
50 mbarg ve daha düşük basınçlar için kullanılacak formül aşağıda verilmiştir.
P1 – P2 = 23.2 x R x Q1.82 / D 4.82 ; DP R/L = P1 –P2 (abs.barg)
P1 : Giriş basıncı (mutlak basınç abs.bar)
P2 : Çıkış basıncı (mutlak basınç abs.bar)
R : Gaz sabiti (R = 0.6 alınır)
Oysa ki,R: Gaz sabiti olarak adlandılan ifade yanlıştır.R gerçekte doğalgazın relatif yoğunluğunun yabi bağıl yoğunluğunun teknik ifadesidir
Relatif yoğunluk gerçekte şu formülle bulunur.
R= Gng/Ghava
Gngoğalgazın yoğ. (0.72-0.78 kg/m3) standart koşullarda
Ghava:Hava yoğunluğu (1.226 kg/m3) standart koşullarda
R relatif yoğunluk hesaplandığında 0.6-0.62 olduğu görülecektir.
Q : Gaz debisi (m³/h)
D : Boru çapı (mm.)
Diğer kayıplar (yerel ve yükselmeden kaynaklanan) hesaplanarak tablo halinde verilir
W = 353.677 x Q / (D² x P2)
W : Hız (m/sn) W £ 6 m/sn olmalıdır.
50 mbarg üstü basınçlar için kullanılacak formül aşağıda verilmiştir.
P1 2 – P2 2 =29.160 x L x Q 1.82 / D 4.82
P1 : Giriş basıncı (mutlak basınç abs.bar)
P2 : Çıkış basıncı (mutlak basınç abs.bar)
L : Boru eşdeğer boyu ( m.)
Q : Gaz debisi (m³/h)
D : Boru çapı (mm.)
W = 353.677 x Q / (D² x P2)
W : Hız (m/sn) W £ 25 m/sn olmalıdır.
Yukarıda yazılı hız formülü İGDAŞ teknik şartnamelerinde uygulanmakta olan formüldür.Oysaki BOTAŞ teknik şartnamelerinde uygulanmakta olan hız formülü ;
W = 378 x Q / (D² x P2)
Peki neden bu farklılık?
Bunun sebebi tamamen yerel atmosfer basıncı ile (Yani lokal mahalin deniz seviyesinden yüksekliğine göre) değişmektedir
Botaş şartnamelerinde uygulanan hız formülünde yerel atmosfer basıncı (Rakım yüksekliği) deniz seviyesindeki yerel atmosfer basıncı 1.01325 barg kabul edilmiştir. Oysaki İGDAŞ şartnamelerinde 378 katsayısı yerine 353.677 katsayısı açıkça görülmektedir.Bunun sebebi istanbulda en yüksek mahalin (yaklaşık 190 metre) kabul edilmesidir.
Sonuç itibari ile hız formülü şu şekilde oluşmaktadır.
Q=AxW Q=Doğalgaz debisi (m3/h
A=Boru kesit alan yüzeyi (m2
W=Gaz hızı m/sn
Buna göre
A=p . D ²/4 Þ W= Q /A
QStandart = QÖ ´ PÖ ´ Tr ´ Zr
Pr TÖ ZÖ
Bu denklemde
QS=’’Sm3’’ olarak standart hacim değeri (15°C ve 1,01325 barg
QÖ=’’m3’’ olarak sayaç göstergesindeki tüketim değeri
(Son okuna değer-İlk okunan değer)
PÖ =Bir ölçüm periyodundaki ortalama mutlak basınç, barg= Yerel atmosferik basınç + Efektif basınç )
Pr = Referans mutlak basınç = 1,01325 barg
TÖ =Bir ölçüm periyodundaki ortalama mutlak sıcaklık, °K=273,15 + Efektif gaz sıcaklığı (°C) Efektif gaz sıcaklığı (0°C) kabul edilir
Tr = Referans mutlak sıcaklık ; 288,15 °K =(15 + 273.15)
Zr = Referans şartlarda süper sıkıştırılabilirlik katsayısı.
ZÖ = Ölçüm şartlarında süper sıkıştırılabilirlik katsayısı.
Zr/Zö=1 kabul edilir
W= Q /A
W= QÖ