SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞALGAZ(LNG) TESİSLERİ

DEĞERLİ ARKADAŞLARIM

BU YAZIMDA SİZLERE YARARLI OLACAĞI ÜMİDİYLE (liquefied natural gas SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞALGAZ  LNG VE LNG TANK VE EKİPMANLARI İLE İLGİLİ BİLGİLER AKTARMAĞA ÇALIŞACAĞIM.ÜLKEMİZDE HALEN 1992 YILINDA KURULMUŞ OLAN MARMARA EREĞLİ LNG DOLUM TESİSLERİ FAALİYETTE OLUP LNG İHRAÇ EDEN ÜLKELERDEN MISIR,NİJERYA,CEZAYİR DENİZ TANKERLERİ İLE GETİRİLEN LNG MARMARA EREĞLİ DOLUM TERMİNALİNDE TANKLARA NAKİL EDİLMEKTEDİR.SIVI HALDE LNG TANKLARINDA MUHAFAZA EDİLEN GAZ EVAPORATÖR PROSES ÜNİTESİNDE SIVI FAZDAN GAZ FAZINA DÖNÜŞTÜRÜLEREK KOMPRESÖR İSTASYONLARINDA BASINÇLANDIRILARAK  YÜKSEK BASINÇ ÇELİK DOĞALGAZ HATLARINA VERİLMEKTEDİR.RUSYA VE ROMANYA ÜZERİNDEN GELEN BORU HATTINDAKİ GAZ İLE MARMARA EREĞLİDE PROSESTEN GEÇİRİLEREK GAZ FAZINA DÖNÜŞTÜRÜLEN LNG BORU HATTI İÇİNDE YOĞUNLUK VE KARIŞIM KOMPOZİSYONU NEDENİ İLE ASLA BİRBİRİYLE KARIŞMAZLAR.ZİRA BORU HATTINDAN GELEN  GAZ  VE PROSESTEN GEÇİRİLEREK GAZ FAZINA DÖNÜŞTÜRLEN LNG BORU HATTI İÇİNDE BLOK HALİNDE KÜTLESEL OLARAK AYRI AYRI İLERLER. 

ŞİMDİ LNG Yİ FİZİKSEL OLARAK TANIMLAYALIM: 

LNG; DOĞALGAZIN TABİİ HALDE İKEN KASKAD SİSTEMİ İLE KADEMELİ OLARAK SOĞUTUCU AKIŞKANLAR TARAFINDAN KRİYOJENİK EŞANJÖRLERDE SOĞUTULMASI İLE ELDE EDİLMEKTEDİR.SOĞUTMA İŞLEMİ 2 KADEMEDE GERÇEKLEŞMEKTE ÖN SOĞUTUCU OLARAK -35 C YE KADAR PROPAN VE ESAS LİKİTLEŞTİĞİ SICAKLIK OLAN-162 C YE KADAR DA LİKİT HİDROJEN GAZLARI SOĞUTUCU AKIŞKAN OLARAK KULLANILMAKTADIR.SIVI DOĞALGAZIN DONMA NOKTASI -182.61 C DİR.SIVI HALDE İKEN YOĞUNLUĞU 0.4256 KG/LT DİR.SUYUN YOĞUNLUĞUNUN YARISINDAN DAHA AZ BİR DEĞERDİR BU.ZİRA 1 M3 (1000 LT ) LNG KRİYOJENİK TANK İÇİNDE 425.6 KG AĞIRLIĞINDADIR. SIVI HALDE İKEN HACMİ  BASINÇ ALTINDA 1/600 ORANINDA KÜÇÜLÜR.KISACASI LNG SIVI HALDEN GAZ FAZINA GEÇTİĞİNDE 600 KAT GENLEŞMEKTEDİR.1 M3 SIVI LNG GAZ FAZINA DÖNÜŞTÜĞÜNDE 600 M3 DOĞALGAZ EŞDEĞER OLMAKTADIR.

ŞİMDİ LNG'NİN  KG BAZINDA  TEORİK , 4646 EPDK FATURALANDIRMAYA ESAS ÜST ISIL VE ALT ISIL DEĞERLERİNİ İNCELEYELİM.HEPİMİZİN BİLDİĞİ GİBİ DOĞALGAZIN M3 BAZINDA ÜST ISIL DEĞERİ 10427 KCAL/M3  TÜR. ALT ISIL DEĞERİ İSE 8250 KCAL/M3 TÜR.

KG BAZINDA ÜST ISIL DEĞERİ BULACAK OLURSAK: 

ŞİMDİ : 1000 LİTRE LNG AĞIRLIK OLARAK 425.6 KG LNG YE EŞDEĞER OLDUĞUNA GÖRE 1000 LİTRE SIVI LNG YANİ 460 KG LNG  600 M3 GAZ FAZI DOĞALGAZA EŞDEĞERDİR.

460 KG  SIVI LNG 600 M3  GAZ FAZI DOĞALGAZ EŞDEĞER

1 KG SIVI LNG 1.3043 M3 GAZ FAZINDA DOĞALGAZA EŞDEĞERDİR.

ŞİMDİ 1 M3 GAZ FAZI D.GAZ ÜST ISIL DEĞERİ 10427 KCAL/M3 OLDUĞUNA GRE 1 KG SIVI LNG 1.3043*10427 KCAL/M3=13599 KCAL/KG ISIL DEĞERE EŞDEĞER OLUR.

KG BAZINDA ALT ISIL DEĞERİ BULACAK OLURSAK:

DOĞALGAZIN ALT ISIL DEĞERİ 8250 KCAL/M3 OLDUĞUNA GÖRE 1 KG SIVI LNG 1.3043*8250 KCAL/M3=10760 KCAL/KG OLUR.

ANCAK LNG NİN SANAYİDE SATIŞ DAHA DOĞRUSU 4646 ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURULUNUN FATURALANDIRMYA İLİŞKİN YASASINA GÖRE GERÇEKTE KULLANILMAKTA OLAN ÜST ISIL DEĞERİ BULALIM.

DOĞALGAZIN ÜST ISIL DEĞERE  BAZ PERAKENDE SATIŞ FİYATI İÇİN KABUL EDİLEN DEĞERİ 9155 KCAL/M3 TÜR. BUNA GÖRE 1 KG LNG 1.3043*9155 KCAL/M3=11940 KCAL/KG DIR. SANAYİDE LNG  SATIŞLARI M3 YADA KG OLARAK YAPILSADA  4646 EPD KURULU KARARI GEREĞİ  DOĞALGAZ FATURALANDIRMALARINDA OLDUĞU GİBİ LNG FATURALANDIRMALARINDA DA ENERJİ BAZINDA UYGULAMA YAPILMAKTADIR. EPDK DER Kİ:

MADDE 4-DOĞALGAZ PİYASASINDA FAALİYETTE BULUNAN TÜM TÜZEL KİŞİLER İŞLEM YAPTIKLARI DOĞALGAZ MİKTARINI ENERJİ BAZINDA GÖSTERİR.DOĞALGAZ MİKTARININ ENERJİ BAZINDA HESAPLANMASI İÇİN 

1 KALORİ=4.184 JOULE (THERMOCHEMICAL CALORIE)

1 KWH=3.600.000 JOULE KULLANIMIYLA 9155 KCAL/M3 ÜST ISIL DEĞER ESAS ALINARAK 9155/860=10,64 

10,64 KWH OLARAK  İŞLEM YAPILMAKTADIR.

ŞİMDİ DEĞERLİ ARKADAŞLARIM SANIRIM LNG Yİ GAZ FAZINDA EŞDEĞER OLARAK ÜST VE ALT ISIL DEĞERLERİNİ VE FATURALANDIRMA KOŞULLARINI VEDE FİZİKSEL OLARAK TANIMLAMIŞ OLDUK.ANCAK BU NOKTADA ÇOK ÖNEMLİ BİR KONUYA DİKKATİNİZİ ÇEKMEK İSTİYORUM.ZİRA BOTAŞ DAHİL TÜM GAZ DAĞITIM ŞİRKETLERİNİN İÇ TESİSAT VE SANAYİ ŞARTNAMELERİNDE KAPASİTE TAYİNLERİNDE 8250 KCAL/M3 BAZ ALINMAKTADIR.ANCAK FATURALANDIRMADA BAZ ALINAN ÜST ISIL DEĞER 9155 KCAL/M3 OLDUĞU AÇIKÇA GÖRÜLMEKTEDİR.

MARMARA EREĞLİ DOLUM RAMPASINDAN YAPILAN İKMALLERLE SIVI LNG KRİYOJENİK TANKERLER VASITASI İLE ARA STOKLAMA TANKLARINA YADA DİREKT OLARAK TÜKETİCİYE ULAŞTIRILMAKTADIR.LNG TANKLARI DİK TİP OLUP ÇİFT CİDARLI İÇ KISIM TANK MALZEMESİ ÖSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİK DIŞ CİDAR MALZEMESİ SİYAH KARBON ÇELİĞİNDENDİR.İÇ VE DIŞ TANK ARASINDA BİR CEKET HAZNESİ VE BU HAZNEDE YÜKSEK İZOLASYON KABİLİYETİ İÇİN VAKUMLANMIŞ PERLİT  BULUNMAKTADIR.SIVI LNG İÇ TANK İÇİNE ALINDIĞINDA ATMOSFER BASINCINDA OLUP -162 C ÇOK DÜŞÜK SICAKLIK DEĞERİNDEN DOLAYI DOLUM SONRASI MALZEME PLASTİSİTE ÖZELLİĞİ GÖSTERMEKTEDİR.ZİRA ÖSTENİTİK PASLANMAZ MALZEMELER ÇOK DÜŞÜK SICAKLIĞA MARUZ KALDIKLARINDA SİYAH KARBON ÇELİĞİ MALZEMELER GİBİ KIRILGANLIK ÖZELLİĞİ YERİNE PLASTİK ÖZELLİĞİ GÖSTERMELERİNDEN DOLAYI ANA MAZLEME OLARAK TERCİH EDİLMEKTEDİR.AYRICA ALÜMİNYUM VE ALAŞIMLARININDA DÜŞÜK SICAKLIKLARDA PLASTİK ÖZELLİĞİ GÖSTERMESİ NEDENİYLE ALÜMİNYUM MALZEMESİDE KULLANILABİLMEKTEDİR.KRİYOJENİK TANK EKİPMANLARI PASLANMAZ ÇELİK VE PİRİNÇ (BRONZ) TANK DOLUM VE ÇIKIŞ TAHLİYE BORULARI TAMAMEN PASLANMAZ MALZEMEDEN OLMAKTADIR.LNG TANKLARINDA LPG TANKLARINA ORANLA DAHA FARKLI BİR DURUM VARDIR.LPG TANKLARINDA ORTAM SICAKLIĞINA GÖRE TANK İÇİ BASINÇLARI ARTMAKTA VE BASINÇ ARTIŞINA PARALEL OLARAK BUHARLAŞMA ORANLARIDA ARTMAKTADIR.LPG TANKLARINDA BUHARLAŞAN GAZ TANK İÇİNDE KALMAKTA VE EMNİYET BASINÇ SINIRLARINI (YAZIN ÇOK SICAK HAVALARDA) AŞMASI DURUMUNDA TANK İÇ BASINCINI DÜŞÜRMEK İÇİN BİR MİKTAR GAZ ATMOSFERE TAHLİYE EDİLMEKTEDİR.LNG TANKLARINDA GÜNLÜK OLARAK TOTAL TONAJIN %5 LİK KISMI BUHARLAŞMAKTADIR.EĞER LNG TANKINDAN GAZ ÇEKİLMİYORSA TÜKETİM NOKTALARINDA GAZ KULLANIMI YOK İSE LNG TANKI İÇİNDE BUHARLAŞAN GAZ YA ATMOSFERE TAHLİYE EDİLMELİ YADA YAKILARAK BUHARLAŞAN KISMIN MİKTARI DÜŞÜRÜLMELİDİR.SÜREKLİ KULLANIM REJİMİNİN OLDUĞU İŞLETMELERDE BU DURUM PROBLEM TEŞKİL ETMEZ.ANCAK TATİL GİBİ DÖNEMLERDE TAHLİYE İŞLEMİ YAPILMALIDIR.

LNG TESİSİNİN ÇALIŞMA PRENSİBİ:LNG TANKLARINDA BASINÇ 1 BAR İLE 2 BAR ARASINDA DEĞİŞKENLİK ARZ EDER. ANCAK TEKNİK OLARAK 2 BAR BASINÇ ÜZERİNE ÇIKILMAMALIDIR.LNG TANKLARININ ÖNÜNDE ATMOSFERİK TİP EVAPORATÖRLER VARDIR.BUNLAR ZİYADESİYLE BUHARLAŞTIRICI GÖREVİ GÖRÜR.LNG EVAPORATÖRLERİNDE LPG EVAPORATÖRLERİNDE OLDUĞU GİBİ ISITICI AKIŞKANA (SICAK SU) ELEKTRİKLİ YADA SICAK SULU EVAPORATÖRE İHTİYAÇ DUYULMAZ.ZİRA LNG TANKI İÇİNDE ÇOK DÜŞÜK SICAKLIKTA OLAN SIVI LNG EVAPORATÖRE GELDİĞİNDE SICAKLIĞI ATMOSFER (ORTAM SICAKLIĞI) İNECEK VE GAZ BU SICAKLIK DEĞİŞİMİNDEN DOLAYI(HAVADAN ISI ALARAK) BUHARLAŞACAKTIR. ŞİMDİ BU BUHARLAŞMA DEĞERİNİ İNCELEYELİM:

C=DOĞALGAZIN ISINMA ISISI DEĞERİ 0.5867 KCAL/H C

M= BUHARLAŞACAK SIVI LNG MİKTARI KG (1 KG KABUL)

T1=İLK SICAKLIK -162 C 

T2=SON SICAKLIK (ORTAM SICAKLIĞI 15 C KABUL) 

Q=BUHARLAŞMA İÇİN GEREKLİ ENERJİ MİKTARI KCAL/H

Q=M*C*(T2-T1)

Q=1*05867*[15-(-162)]=1*0.5867*(15+162)

Q=103,8459 KCAL/H  

LNG TANK KAPASİTELERİ: 3-5-6-10-11-15-20-25-30-35-40-50-60-70-80-100 M3 OLARAK İMAL EDİLMEKTEDİR.

 Alçak Basınç Evaporatörleri, merkezi sistemlerde cryogenic likid tank basıncına bağlı, likid gazın doğal akış sirkülasyonu ile 5 ila 10 bar arasında değişen basınç aralıklarında çalışan 10-12-16-24 elemanlı üniteler olarak diyazn edilmektedir.EVAPORATÖR KAPASİTELERİ 100-200-400-600-800-1200 M3 VE DAHA ÜST KAPASİTELERDE İMAL EDİLEBİLMEKTEDİR.   

LNK TANKLARININ EMNİYET MESAFELERİ:

SİGARA İÇİLEN VE AÇIK ALEV BULUNABİLEN ALANLAR -16 M

ELEKTRİK TRAFO VS GİBİ ENERJİ İLETİM KAYNAKLARI-12 M

AĞAÇ VE MUHTEVİYATI DEPOLAMA ALANLARI  -15 M

KÜÇÜK AĞAÇ KONST.-YANICI MADDE DEPOLAMA ALANI-8 M

FUEL OİL-MAZOT-BENZİN VENT HATLARI-8 M

MAKİNA VE EKİPMANLAR-8 M

GAZ VEYA SIVI BORU HATLARI-3 M

HALK YERLEŞİM ALANLARI-15 M

OFİS,KANTİN,DİNLENME YERİ,ZİYARETÇİ ALANLARI- 12 M

KOMPRESÖR VEYA FAN (VANTİLATÖR EMİŞ AĞIZLARI)-8 M

KANALİZASYON VEYA SU VS.KANALLARI-8 M

KOMŞU FABRİKA YADA TESİS SINIRLARI-8 M

TREN YOLLARI-15 M

YOLLAR-8 M

PARK YERLERİ-12 M

  HEPİNİZE KOLAY GELSİN İYİ ÇALIŞMALAR DİLERİM .