
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Basınçlandırma Sistemi
Basınçlandırma sistemi
Madde 89 -Yapı yüksekliği 21.50 m'yi geçen bütün binalarda kapalı merdivenlerbasınçlandırılmalıdır. Konutlarda yükseklik 51.50 m'yi geçmesidurumunda basınçlandırma sistemi yapılmalıdır.
Bodrum kat sayısı 4'den fazla olan binalarda yangın merdiveni basınçlandırılmalıdır.
Yangınanında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmamasıiçin acil durum asansörü kuyuları basınçlandırılmalıdır.
Basınçlandırmasistemi çalıştığı zaman, bütün kapılar kapalı iken basınçlandırılanmerdiven kovası ile bina kullanım alanları arasındaki basınç farkı enaz 50 Pa olmalıdır. Açık kapı durumu için basınç farkı en az 15 Paolmalıdır.
Basınçlandırma sistemininyangın güvenlik hacmine de yapılması durumunda, merdiven tarafındakibasınç yangın güvenlik hacmi tarafındaki basınçtan daha yüksek olacakşekilde bir basınç dağılımı oluşturulmalıdır.
Hembasınçlı havanın hem de otomatik kapı kapatıcının kapı üzerindeyarattığı kuvveti yenerek kapıyı açmak için kapı tutamağına uygulanmasıgereken kuvvet 110 Newton'u geçmemelidir.
Operasyonsırasında basınçlandırma sistemi açık bir kapıdan basınçlandırılmışalana duman girişini engelleyecek yeterlilikte hava hızınısağlayabilmelidir. Her hangi bir kapının tamamının açık olmasıdurumunda ortalama hız büyüklüğü en az 1 m/s olmalıdır.
Enaz bir iç kapı ve bir dışarıya tahliye kapısının açık olacağıdüşünülerek dizayn yapılmalı ve bina kat sayısına göre açık iç kapısayısı arttırılmalıdır.
Basınçlandırma havası miktarı, sızıntı alanlarından çevreye olan hava akışlarını karşılayacak mertebede olmalıdır.
Merdiveniçerisinde oluşacak aşırı basınç artışlarını bertaraf edecek aşırıbasınç damperi, frekans kontrollü fan gibi sistemler düşünülmelidir.
Basınçlandırma havası doğrudan dışardan alınmalı ve egzoz çıkış noktalarından en az 5 m uzakta olmalıdır.
Basınçlandırmafanının dışardan hava emişine dedektör konulmalı, duman algılanmasıdurumunda fan otomatik olarak durdurulmalıdır.
Basınçlandırma sistemi bina yangın alarm sistemi tarafından otomatik olarak çalıştırılmalıdır.
Yangınmerdivenlerinde pozitif basınç yapılmamış ise; merdiven bölümündeaçılabilir pencere veya her merdivenin üzerinde devamlı havalandırmayısağlayacak tepe penceresi bulunacaktır. Ayrıca, dumanın boşalabilmesiiçin, merdivenlerde uygun aralıklarla delikler bırakılacaktır. Bumerdivenlere, her kattan kısmen veya tamamen mekanik havalandırmasağlanmış hollerden-kaçış yollarından geçilmesi zorunludur.
YEDİNCİ KISIM
Yangın Söndürme Sistemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Genel
Madde 90 - Yangınsöndürme sistemleri, bu Yönetmelik kapsamındaki tüm yapı ve binalar iletünel, liman, dok, metro, açık arazi işletmeleri gibi yapılarda yangınöncesi ve sırasında kullanılan sabit söndürme tesisatlarıdır. Bubölümde belirtilen gereksinimler asgari gereksinimler olup, daha üstünnitelikli ve daha yüksek performanslı tesisat ve sistemlerin tercihedilmesine engel oluşturmaz.
Binalardakurulan söndürme tesisatı, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panikçıkmasını önleyecek ve yangını söndürecek şekilde tasarlanacak, tesisedilecek ve çalışır durumda tutulacaklardır.
Yangınsöndürme sistemleri her yapıda oluşabilecek yangını söndürecekkapasitede ve yapı ekonomik ömrü boyunca, sistem gerektiğinde otomatikve/veya elle devreye gereken hızda girerek görevini yerinegetirebilmelidir.
Kurulması gerekensabit yangın söndürme sistemleri ve tesisatının nitelikleri,kullanılacak teçhizatın cins ve miktarları, yerleştirilmeleri, binanınve binada bulunabilecek malzemelerin yangın türüne görebelirlenecektir. Sistem ve/veya sistemlerde kullanılacak tüm ekipmanlarsertifikalı olacaktır.
Her türlü yangınsöndürme sistemleri, ilgili TSE standartlarına ve tesisatyönetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek veonaylanacaktır.
Bu Yönetmeliğin gerekligördüğü her türlü sistem, cihaz, ekipman ve işletme prosedürü;kurulduktan sonra, bu Yönetmelikte aksi belirtilmedikçe, performans veçalışma sürekliliği sağlanacak şekilde sürekli olarak bakıma tabitutulacaktır. Bakım çalışmaları asgari olarak bu Yönetmeliktebelirtilen gereksinimlere uygun olarak yapılacak, ilgili TSEstandartları ve tesisat yönetmeliklerinde bu Yönetmelikte belirtilengereksinimlerin üzerinde bakım gereksinimleri olduğu taktirde ilaveolarak bu gereksinimler de yerine getirilecektir.
Binalardakurulacak söndürme sistemlerinin tasarım ve uygulaması yetki sahibimerci tarafından kontrol ve onaya tabi olacaktır. Periyodik test vebakım gerektiren sistemler ve cihazlar yetki sahibi merci tarafındanbelirtilen şekilde bina sahibi, yöneticisi veya bunların yazılı olaraksorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin gözetiminde test vebakıma tabi tutulacaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
Sulu Söndürme Sistemleri
Genel
Madde 91 -Sulu söndürme sistemleri yangın dolapları sistemi, hidrant sistemi,sprinkler sistemi için yapılmış hidrolik hesaplar neticesinde gerekliolan su basınç ve debi değerleri merkezi veya şehir şebekeleritarafından karşılanamıyorsa; kapasiteyi karşılayacak yangın pompaistasyonu ve deposu oluşturulmalıdır.
Su depoları ve kaynaklar
Madde 92 - Sistemde en az bir güvenilir su kaynağı bulunmalıdır.
Sulusöndürme sistemleri için kullanılacak su depolarının yangın rezerviolarak ayrılmış bölümleri başka amaçlar için kullanılmayacak, depotesisatı sadece söndürme sistemlerine hizmet verecek şekildedüzenlenecektir.
Yapıda sprinklersistemi bulunması durumunda, su deposu kapasitesi yapının risk sınıfınabağlı olarak en az Tablo 3'de belirtilen süreyi sağlayacak kapasitedeseçilecektir.
Tablo 3: Sprinkler söndürme sistemleri için su ihtiyacı.
| Debi (1/dak) | Süre (dak) |
Düşük tehlike sınıfı | 1000 | 45 |
Orta tehlike sınıfı | 2000 | 60 |
Yüksek tehlike sınıfı | Hidrolik hesaplar ile belirlenir. |
|
Yüksek binalar | Hidrolik hesaplar ile belirlenir. |
|
Sprinklersöndürme sistemi yanında yapı içi yangın dolapları ve yapı dışı hidrantsistemi mevcut ise bu durumda sprinkler söndürme suyu debisine Tablo4'de belirtilen değerler ilave edilerek su depo kapasitesibelirlenmelidir.
Tablo 4: Yangın dolapları ve hidrant sistemi için ilave edilecek su ihtiyaçları
| Yangın Dolabı Debisi (1/dak) | Hidrant Debisi (1/dak) | Süre (dak) |
Düşük tehlike sınıfı | 100 | 400 | 30 |
Orta tehlike sınıfı | 100 | 1000 | 60 |
Yüksek tehlike sınıfı | 200 | 1500 | 90 |
Yapıdasulu söndürme sistemi olarak sadece yangın dolapları sistemi mevcut isesu kapasitesi en az 200 litre debiyi 60 dakika süre ile karşılayacakşekilde en az 12 m3 olacaktır.
Yapıdasadece çevre hidrant sistemi bulunması durumunda su ihtiyacı en az 1900litre debiyi 90 dakika süre ile karşılayacak kapasitede olmak üzereyapının risk sınıfına göre yapılacak hidrolik hesaplar ilebelirlenecektir.
Pompalar
Madde 93 -Yangın Pompaları : Sulu söndürme sistemlerine basınçlı su sağlayan,anma debi ve anma basınç değeri ile ifade edilen pompalardır. Pompalar,kapalı vana (sıfır debi) basma yüksekliği anma basma yüksekliğideğerinin en fazla %140'ı kadar olmalı ve %150 debideki basmayüksekliği, anma basma yüksekliğinin %65'inden daha küçük olmamalıdır.Bu tür pompalar, istenen basınç değerini karşılamak koşuluyla, anmadebi değerlerinin %130'u kapasitedeki sistem talepleri içinkullanılabilir.
Sistemde bir pompakullanılması halinde aynı kapasitede yedek pompa olmalıdır. Birdenfazla pompa olması halinde toplam kapasitenin en az %50 si yedeklenmekşartıyla yeterli sayıda yedek pompa kullanılacaktır.
Pompanın çevrilmesi elektrik motoru yanı sıra içten yanmalı motorlar veya türbinler ile olabilir.
Yedekdiesel pompa kullanılmadığı takdirde yangın pompalarının enerjibeslemesi güvenilir kaynaktan sağlanarak, yapının genel elektriksisteminden bağımsız beslenecektir.
Yangın pompalarının, otomatik hava boşaltma valfı, sirkülasyon rahatlama valfı gibi yardımcı elemanlar bulunmalıdır.
Herpompanın ayrı bir kumanda panosu olmalıdır. Pano kilitli olmalıdır.Elektrik kumanda panosu, faz hatası, faz sırası hatası, kumanda fazıhatası, bilgi ışıklarıyla donatılmalıdır. Açma kapama şalterine panokilidi açılmadan erişilememelidir.
Herpompanın ayrı bir kumanda basınç anahtarı olmalıdır. Basınçanahtarları,kumanda panosunun içine yerleştirilmiş, su basıncını borubağlantısıyla hisseden, su darbelerine karşı korumalı, alt ve üstdeğerler ayrı ayrı ve bağımsız olarak ayarlanabilir ve ayarlandıktansonra kilitlenebilir olmalıdır.
Pompa kontrolü basınç kumandalı tam (otomatik başla-otomatik dur) veya yarı otomatik (otomatik başla-elle dur) olabilir.
Pompa odası veya pompa istasyonunda +4°C üzerinde sıcaklığın sürekli sağlanabilmesi için uygun gereçler sağlanacaktır.
Pompa istasyonunda, servis, muayene ve ayar gerektiren cihazların çalışma alanı etrafında acil aydınlatma sağlanacaktır.
Zeminyeterli bir drenaj için eğimli olarak hazırlanarak pompa, sürücü,kontrol panosu gibi kritik cihazlardan suyun uzaklaştırılmasısağlanacaktır.
Yangın dolapları sistemi
Madde 94 - Yangın dolapları sistemi sabit boru tesisatı ile yangın dolaplarından meydana gelir.
a) Sabit boru tesisatı;
1)Yangın dolapları sistemlerine suyu sağlayan sabit boru tesisatı çapı 50mm'den az olmamak üzere yapılacak hidrolik hesaplara görebelirlenmelidir.
2) Yüksek binalar,alışveriş merkezleri, otoparklar ve benzeri yerlerde, ıslak veya kurusabit boru sistemi üzerinde, itfaiye ve eğitilmiş personelinkullanımına olanak sağlayan bağlantı ağızları bırakılmalı ve bubağlantı ağızları yangın merdiveni veya yangın güvenlik hacmi gibikorunmuş mekanlarda olmalıdır.
3) Sabitboru tesisatı üzerinde bulunan bütün hortum bağlantıları, itfaiyeninkullandığı normlara uygun olacaktır. Bağlantı ağızları, yapınınsprinkler ve yangın dolapları sistemine de suyu sağlayan sabit borutesisatında bırakılması durumunda, bu bağlantılar ana kolonlarüzerinden doğrudan yapılacaktır.
b) Yangın dolapları;
1)Yüksek yapılar, çarşılar, toplanma amaçlı binalar, konaklama ve sağlıkamaçlı yapılar, kapalı kullanım alanı 2000 m² den büyük olan bütünbinalar, 1000 m² den büyük imalathane ve atölyelere yangın dolabıyapılacaktır.
2) Yangın dolapları herkatta ve yangın duvarları ile ayrılmış her bölümde aralarındaki uzaklık30 m'den fazla olmayacak şekilde düzenlenecektir. Yangın dolaplarımümkün olduğu kadar koridor çıkışı ve merdiven sahanlığı yakınınakolaylıkla görülebilecek şekilde yerleştirilecektir. Binanın sprinklersistemi ile korunması ve katlara itfaiye bağlantı ağzı bırakılmasıdurumunda yangın dolapları arasındaki uzaklık 45 m'ye kadarçıkarılabilir.
3) Hortumların saklandığıdolap ve kabinler gerekli cihazların döşenmesine izin verecekbüyüklükte olacaktır. Bunlar yangın sırasında hortum ve cihazlarınkullanılmasını zorlaştırmayacak şekilde tasarlanacak ve sadece yangınsöndürme amacı için kullanılacaktır.
4)Hortumlar, serme ve bağlama gibi becerilere sahip eğitilmiş personelveya itfaiye görevlisi olmayan yapılarda, yuvarlak yarı-sert hortumluyangın dolapları TS EN 671-1'e uygun olmalıdır. Hortum, yuvarlakyarı-sert TS EN 694 normuna uygun, çapı 25 mm olmalı ve hortum uzunluğu30 m'yi aşmamalıdır. Nozul (lüle) veya lansı kapama, püskürtme ve/veyafıskiye yapabilmelidir.
5) İtfaiyebağlantısı olmayan yuvarlak hortumlu yangın dolap dizayn debisi 1001/dak ve lans girişindeki basınç 400 kPa olmalıdır. Basıncın 700 kPa'ıgeçmesi durumunda basınç düşürücüler kullanılmalıdır.
6)Yetişmiş yangın söndürme görevlisi bulundurmak zorunda olan yapılardakullanılabilecek yassı hortumlu yangın dolapları TS EN 671-2 nolustandartlara uygun olmalıdır. Yassı hortum anma çapı 50 mm'yi ve hortumuzunluğu 20 m'yi geçmemelidir. Nozul (lüle) veya lansı kapama,püskürtme ve/veya fıskiye yapabilmelidir. Dolap dizayn debisi 400 l/dakve lans girişindeki basıncı 600 kPa olmalıdır. Basınç 900 kPa'ı geçmesidurumunda basınç düşürücü kullanılmalıdır.
Hidrant sistemi
Madde 95 - Yapılarınyangından korunmasında, ilk müdahalede söndürülemeyen yangınlaradışarıdan müdahale edebilmek için mümkün olduğunca yapının veya binanıntüm çevresini kapsayacak şekilde tesis edilecek hidrant sistemibünyesinde yerleştirilecek hidrantlar, itfaiye ve araçlarının kolayyanaşabileceği ve bağlantı yapabileceği şekilde düzenlenmelidir.
Hidrantsistemi dizayn debisi en az 1900 l/dak olmalı ve debi yapının risksınıfına göre arttırılmalıdır. Hidrant çıkışında 700 kPa basınçolmalıdır.
Hidrantlar arası uzaklık çokriskli bölgelerde 50 m, riskli bölgelerde 100 m, orta riskli bölgelerde125 m, az riskli bölgelerde 150 m alınmalıdır.
Normal şartlarda hidrantlar korunan binalardan ortalama 5-15 m kadar uzağa yerleştirilmelidir.
Hidrantsistemine suyu sağlayan boru donanımında ring sistemi mevcut değilsekullanılabilecek en düşük boru çapı 150 mm olmalıdır.
Sistemdekullanılacak hidrantlar yer üstü yangın hidrantı olmalı ve TS 2821 nolustandarda uygun olmalıdır. Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini vebakım işlemlerinin yapılmasını kolaylaştıracak uygun noktalarda veyerlerde yer altı ve/veya yer üstü hat kesme vanaları temin ve tesisedilmelidir.
Sorumluluk bölgelerindehizmette bulunan araçların giremeyeceği ya da manevra yapamayacağıİkinci Kısım Birinci Bölümde öngörülen hususlara uygun ulaşım imkanıolmayan yerleşim mahalleri olan belediyeler buralarda meydanagelebilecek yangınlara etkili bir müdahale bakımından bu yerleşimyerlerinin uygun yerlerine yerüstü yangın hidrantları veya pompa ileteçhiz edilmiş yeterli kapasitede yangın havuzları ve sarnıçlarıyaptırmak zorundadırlar.
Sprinkler sistemi
Madde 96 - Aşağıda belirtilen yerler tam veya kısmi otomatik sprinkler sistemi ile korunmak zorundadır.
a) Büro ve konut haricindeki bütün yüksek binalar,
b) Yapı yüksekliği 30.50 m'den fazla olan büro binaları,
c) Yapı yüksekliği 51.50 m'yi geçen apartmanlar,
d) Araç kapasitesi 20 den fazla olan veya birden fazla bodrum katı kullanan kapalı otoparklarda,
e) Yatak sayısı 200'ü geçen otel, pansiyon ve misafirhanelerde,
f)Toplam kullanım alanı 2000 m2 nin üzerinde olan katlı mağazalar,alışveriş, ticaret, eğlence ve toplanma yerleri otomatik sprinklersistemi ile korunacaktır.
Sprinkler sistemlerine suyu sağlayan sabit boru tesisatı çapı yapılacak hidrolik hesaplara göre belirlenmelidir.
Depremtehlikesi bulunan bölgelerde, sismik hareketlere karşı ana kolonlarınher hangi bir yöne sürüklenmemesi için dört yollu destek kullanılmalıve 63 mm veya daha büyük çaplı branşman borularda esnek bağlantılarkullanılarak boruların kırılması önlenmelidir.
Sprinklersistemi ana besleme borusu birden fazla yangın zonuna hitap ediyorsa;her bir zon veya kolon hattına akış anahtarları, test ve drenaj vanasıve izleme anahtarlı hat kesme vanası konulmalıdır.
Muhtemelküçük çaplı yangınlarda sprinkler patlaması veya birkaçının hasarauğraması durumunda hemen değiştirilecek ve yangın güvenlik sistemininsürekliliğini sağlamak için 6 adetten az olmamak kaydıyla sisteminbüyüklüğüne göre yeterli miktarda yedek sprinkler başlıkları vebaşlıkların değiştirilmesi için özel anahtarlar bulundurulacaktır.
Sprinklersistemini besleyen borular üzerinde kesme vanaları bulunmalıdır. Boruhatlarında bulunan vanaların, bölgesel kontrol vanalarının ve sukaynağı ile sprinkler sistemi arasında bulunan tüm vanaların devamlıaçık kalmasını sağlayacak önlemler alınmalıdır.
Sistemdebasınç düşürücü vana kullanılması durumunda, her bir basınç düşürücüvananın önüne ve arkasına birer adet manometre konulmalıdır.
Binave tesisler, kullanım amaçlarına ve içerdikleri-depoladıklarımalzemeler açısından düşük tehlike sınıfı, orta tehlike sınıfı veyüksek tehlike sınıfı olarak ayrıldıkları risk gruplarına göreprojelendirilmelidir.
Tesis ve yapınınyangın risk sınıfına bağlı olarak sprinkler sisteminin herhangi birbesleme kolonuna bağlanan sprinklerin koruduğu birim kat için en büyükkorunma alanı, düşük ve orta tehlike sınıfı için en fazla 4800 m2 veyüksek tehlike sınıfı için en fazla 2300 m2 olmalıdır.
İtfaiye su verme bağlantısı
Madde 97 -Yüksek yapılarda ve cephe genişliği 75 m'yi aşan yapılarda, itfaiyeninsisteme dışarıdan su basabilmesi için sulu yangın söndürme sistemlerineitfaiye bağlantısı yapılacaktır. Sistemde bir çekvalf bulunacak veçekvalf ile itfaiye bağlantısı arasındaki borulardaki suyun otomatikolarak boşalmasını sağlayacak elemanlar konulacaktır.